Amastris Antika Kenti’nde tılsımlı olduğuna inanılan amulet bulundu
BARTIN – Amastris Antik Kenti istirdat kazıları sırasında üzerinde kazıma çizgiler düz kayran piramidal formda taş amulet (tılsımlı olduğuna inanılan şuurluluk) bulundu.
‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) bulundu. Bölgede elan ilk eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kazılarda ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş biteviye niteliğindeki tılsımlı nesnenin önümüzdeki günlerde Amasra Müzesi’nde sergilenmesi bekleniyor. Fenikeliler eliyle Sesamos adı ile önce kuruluşu M.Ö. 12. Yüzyıla dayanan, Miletoslular, Kimerler, Lidyalılar, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar ve Cenovalılar kabilinden bir nice medeniyete eş sahipliği yapmasının arkası sıra 1460 yılında Fatih Odalık Mehmet eliyle fethedilerek Osmanlı’ya katılan Amasra’nın toprak altında kalan tarihi, hafriyat çalışmalarıyla çevrim yüzüne çıkarılıyor.
2014 yılında Milli Yetişek Bakanlığı’na beş yapılması için bağışlanan alanda, yapım yapımı başlamadan ilk Amasra Müze Müdürlüğünün yapmış olduğu tetebbu kazıları esnasında Roma Dönemine tarihlendirilen mimari unsurlara rastlanmış ve söz konusu kayran koruma altına alınmıştı. Akabinde benzeri alanda 2017 yılında gene Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında istirdat kazıları başlamış ve geçmiş etapta ibadethane namına düşünülen yapıda çok sayıda sütun, bülten başlığı ve mimari parçalar ortaya çıkarılmıştı.
Tarihi mecmua ve şey gün yüzüne çıkarıldı
Doğal liman görevi gören koyları nedeniyle tarihte yüce bire bir liman kenti ve ticaret merkezi yerine konumlanan Amasra’daki hafriyat çalışmaları Firez Bakanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Bartın Üniversitesinin ilmî danışmanlığında sürdürüldü. 2022 yılının Haziran ayında başlayan kazı çalışmalarıyla gelişigüzel daha netlik kazanmasa birlikte “stoa” olduğu değerlendirilen alanda şu anne kadar bir nice tarihi mecmua ve şey çağ yüzüne çıkarıldı.
Firez ve Turizm Bakanlığı Ekin Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kazılar ve Araştırmalar Ofis Başkanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Bartın Üniversitesinin ilmî danışmanlığında gerçekleşen ve 2022 yılının Haziran ayında başlayan Amastris Antik Site kurtarma kazılarında Roma İmparatorluk ve Bizans Dönemlerine ilgili yüze mail sikke; uyuşturucu, pencere, kemikten işlenmiş iki yüzden çok süfli buluntu aktarılma yüzüne çıkarıldı.
Söz konusu çalışmanın yapıldığı mimarinin ölçüleri ise; ortaya çıkarılan devasa sütunları, korinth mecmua başlıkları ve dal çatı elemanları ile tahminî 9 metre yerine belirlendi. 4 ay süren kurtarma kazıları sırasında devir yüzüne çıkarılan ve arkeoloji dünyası ilkin başlamak amacıyla gün meraklılarını heyecana boğan yeryüzü yetişkin gelişmelerden biri ise üstünde kürtaj çizgilerin saha aldığı piramidal formdaki ‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) oldu.
Eşi benzerine rastlanmayan tek örnek
Batı Karadeniz bölgesi genelindeki antik şehir kazılarında henüz geçmiş eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki istirdat kazılarında ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş değişmeksizin niteliğindeki tılsımlı nesnenin ünik aynı yayın olduğu ve önümüzdeki günlerde üstelik Amasra Müzesinde sergileneceği öğrenildi. Eserin Anadolu’daki kazılarda Roma yapısında bulunmuş tekdüze olduğunu kaydeden Bartın Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Fatma Bağdatlı Çam, “Öncelikle Amasra Müzesi kazı başkanlığında hesaplı Amastris Antik Şehir Istirdat Kazısı 2022 çalışmaları sırasında söz konusu eseri tespit etmiş bulunmaktayız. ve eserimiz M.S. 2. yüzyıla tarihlenen ve mermerden inşa edilmiş olan tıpkı roma yapısının içerisinde M.S. 2. asır ortalarına tarihlenen gine tabakalarda ele geçmiş olan ünik bire bir eserdir. Amulet namına tanımladığımız piramidal formda, taban kısmı kare, ense kısmı piramidal formda ve obsidyenden mamul bire bir asıl amulet namına tanımladığımız tıpkısı nişane. Eserimizin taban kısmında aynı figür vadi almakta. İnsize yani kazıma çizgilerle betimlenmiş olan Akdarı dininden tanıdığımız allah BES’in biçimlendiğini, betimlendiğini görüyoruz. Eserin üst kısmındaysa demotik adına isimlendirilen çarkıt Akdarı dinindeki Hieroglif harflerin Roma döneminin başlarında kullanılmamış dinin demotik adına isimlendirdiğimiz kod karakterleri ile tılsımlı sözlerin düz aldığını görüyoruz. Eserin üzerindeki kod karakterleri de kaşkariko ettiği koruma anlamına meni etmekte. Ayrımsız nevi tılsımlı şuurluluk namına döneminde bire bir kişinin üzerinde taşıdığı, kötülüklerden, hastalıklardan sığınmak, ne anlamda korumasını istiyorsa o şekilde üstünde taşıdığı umar bire bir nesne olarak tanımlayabiliriz. Bölgede banko bir tane olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu’da üstelik bire bir Roma yapısında kazılar sırasında Roma tabakasında bulunmuş olan kuru olduğunu söyleyebiliriz rahatlıkla” dedi.
“Heyecanlandıran ayrımsız tespitti”
Kazılarda zaman yüzüne çıkarılan tılsımlı nesnenin cümbüş verici ayrımsız tayin olduğunun üstelik altını çizen Doç. Dr. Çam, “Az Çok yetişkin tıpkı tespitti bizim amacıyla. Heyecanlandıran bir tespitti. Bunun sebebi öncelikle Roma İmparatorluk dönemine ilgili büyük benzeri yapıda çalışırken, Roma tabakalarında hakeza tıpkısı asur akamenid çalışkan, asur akadenid dönemlerinden bildiğimiz nitelik mühürlere yakın tıpkı formda işlenmiş hakeza bire bir amuletin böyle benzeri yapıda tespit edilmesi bizim üzere az çok önemliydi. O yüzden bundan sonraki çalışmalarımızda da bu mührün orijinalinde ne anlamı taşıdığını ve üstünde taşıyan kişinin aynı karabaş mi, kült görevlisi mi, sağlık ya üstelik güvenlik amacıyla mı bunu taşıdığını ihtimal birlikte bir lejyonda görevli askerin Maşrık seyahatleri sırasında ya da Doğudaki görevi sırasında belki de bulup buraya getirip getirmediği konusundaki ortaya sâdır istifham işaretlerini tavzih etmek üzere elimizden geleni yapacağız” şeklinde konuştu.
Tılsımlı nesneyle ilgili bilimsel çalışmaların sürdürüleceğini birlikte sözlerine ekleyen Doç. Dr. Çam, “Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün müsaade ve destekleriyle bu kazıyı gerçekleştirebildik. Tıpkısı zamanda Bartın Valiliği ve Amasra Kaymakamı Ölçü Perçi’ye bile verdiği destekten yağlık teşekkürname ediyoruz” dedi.
