ERZURUM’un Aziziye ilçesine vabeste Pulur Kurgan’teki kazılarda, 3 bin yıllık eş yüzlü seramik parçası bulundu. Kazının bilimsel başkanlığını yürüten akademisyen Dr. Rabia Su, “Kabartma tekniğinde insan yüzünün betim edildiği seramik kap parçası bizi heyecanlandırdı. Bölgede bu büyüklüğünde bol korunabilmiş ayrımsız bambaşka eş eş yoktur” dedi.

Aziziye ilçesine bağlı Ömertepe Mahallesi’ndeki Pulur Höyük’te evvel olarak 1960’ta Dr. Hamit Zübeyir Koşay ve Macar arkeolog Hermann Vary başkanlığında hafriyat yapıldı. 250×100 metre boyutlarında ve 17 metre yüksekliğindeki Pulur Kurgan’te ikinci hafriyat çalışmasına Firez ve Turizm Bakanlığı’nca yapılan izinle 2021 yılında başlandı. Erzurum Müze Müdürlüğü başkanlığında, bilimsel danışmanlığını Atatürk Üniversitesi Literatür Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nde akademisyen Dr. Rabia Akarsu’nun yaptığı kazıda ikinci dönüş mesai sona erdi. 18 Temmuz’de başlayan ve 2 taban andıran süren kazıda cesim bulgular elde edildi. Bölgede milattan önce 4’üncü binyıl ortalarından 2’nci binyıl ortalarına büyüklüğünde varlığı bildik ve Erzurum’daki ‘Karaz Kültürü’ adı verilen Tunç Çağı kültürünün kuvvetli ve net mimarlık izleri ortaya çıkarıldı.

MİMARİ İZLERE ULAŞILDIHöyükte, milltan geçmiş 2 bin 500- 2 bin 300 yıllarında taş temeller açığa çıkarılarak mimarlık izlere ulaşıldı. Hayvancılık, tarım, dokumacılık, seramik üretimi gibi konuşu faaliyetler hakkında bilgelik veren çok değişik taş kâin höyükten obsidyen, mızrap aletler, pişmiş toprak tezgah ağırlıkları ve ağırşaklar, seramik ve karı yapımında mergup kil topakları, günce hayata müteveccih tipik ak pak yüzeyli çömlekçilik çömlekler, boncuk, iğne, minyatür cilt gibi bezen objeleri, tapınım ile ilişkin figürinler, kutsi ocaklar kabilinden tenevvü yer fail ensesi kalın envanter işaret devir yüzüne çıkarıldı.Pulur Höyük’te bu sene yapılan kazılarda ise rölyef tekniğinde eş yüzünün betimleme edildiği seramik deri parçası bulundu. Maşrık Anadolu’da örneğinin bulunmayan denecek kadar beş altı olduğu yapıt, kazı heyetini heyecanlandırdı. Ayin gayeli makbul bu kapların Gün Doğusu Anadolu’üstelik Er Demir Çağı’nda varlığı, Pulur Höyük kazılarında tespit edildi. ‘KARAZ KÜLTÜRÜ’NDEN MİMARİ İZLERPulur Kurgan’teki kazılara bilimsel müşavirlik fail Atatürk Üniversitesi Kazı Bilimi Bölümü’nde öğretim üyesi Dr. Rabia Akarsu, yaklaşık 2 kamer süren kazılar sırasında Kuzeydoğu Anadolu’nun er dönemlerine ilişik haddinden fazla isimsiz konuları anlamaya başladıklarını söyledi. Sabık sene sunu geç bölüm olan Er Demir Çağı’ndan Bronz Çağı ortalarına kadar akıcı tabakalanmanın ortaya çıkarıldığını tamlayan Akarsu, şunları kaydetti: “Bu seneki amacımız, tayin ettiğimiz kazı bilimsel dönemlere ilişkin henüz etraflı bilgilere duyulmak oldu. Bölgede M.Ö. 4’üncü binyıl ortalarından 2’nci binyıl ortalarına kadar varlığı bildik ve ‘Karaz Kültürü’ adı sunulan Bronz Çağı kültürünün kuvvetli ve kesin mimari izleri bu seneki çalışmalarla ortaya konmaya başladı. Erken Tunç Çağı’ndan Orta Tunç Çağı’na geçiş sürecinde tahminî adına M.Ö. 2 bin 500- 2 bin 300 yıllarında Anadolu’nun sair kesimlerinde olduğu gibi Erzurum bölgesinde birlikte sosyoekonomik anlamda kıvrak tıpkı sürece meni fail taş temellerinin açığa çıkardığımız mimari izlere ulaştık. bahis konusu intikal sürecinde hayvancılık, tarımcılık, tekstil, seramik üretimi gibi iktisadi ameliyat karşı vukuf veren haddinden fazla mütenevvi taş, obsidyen, kemik aletler, pişmiş toprak tezgah ağırlıkları ve ağırşaklar, seramik ve aile yapımında geçer not kil topakları, günlük hayata müteveccih karakteristik ak pak yüzeyli çanak çömlekler, boncuk, enjeksiyon, minyatür kap gibi bezek objeleri, tapınım ile ilişkin figürinler, mübarek ocaklar kabil çeşitlilik yer eden zengin envanter iz açığa çıkarılmıştır. Bu eserlerin bilimsel çalışmaları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Pulur Kurgan hafriyat laboratuvarında yapılmaktadır.” ‘KABARTMA İNSAN YÜZÜ BİZİ HEYECANLANDIRDI’

Pulur Kurgan’teki kazılarda kendilerini heyecanlandıran yapıt bulduklarını anlatan Su, “Bizi heyecanlandıran heybetli buluntu kabartma tekniğinde âdem yüzünün betim edildiği seramik ten parçası oldu. Er Çıpa Çağ’a tarihlenen buluntular ile gelişigüzel çıkardığı bu eserin benzer bire bir örneği Şarki Anadolu’da yok denecek büyüklüğünde azdır. Bölgede bu büyüklüğünde iyi korunabilmiş aynı eksantrik benzer örnek yoktur. İnsan yüzünün seramik kaplar üstünde işlenmesi özellikle Er Bronz Çağı’nda Batı Anadolu’daki büyük merkezlerde yaygındır. Ayin amaçlı geçer bu kapların Şarki Anadolu’üstelik Er Demir Çağı’nda varlığını Pulur Kurgan kazılarında tespit etmeyi başardık. Bu ve değişik açığa çıkardığımız bulgularımız gösteriyor kim, Erzurum-Pulur Höyük kabil balaban aynı kazı bilimsel yerleşimde etraflı yıllar bitmeme edecek kazılarda daha de bilmediğimiz bilgilere ulaşmaya bitmeme edilecek” diyerek konuştu.